با وجود تاكيد مقام معظم رهبري بر حفظ جنگل ها و پوشش گياهي كشور، براي اجراي عمليات لوله گذاري پروژه «انتقال آب از چشمه هاي قطري» در استان گلستان به استان سمنان، ٣٢٠ اصله درخت كه از سوي اداره كل منابع طبيعي سمنان نشانه گذاري شده اند، قطع خواهد شد. اين در حالي است كه اسناد مكتوب موجود، حكايت از تاييد نشدن طرح فوق به دليل خسارات جدي محيط زيستي و سياسي-امنيتي توسط مشاور طرح دارد، با اين همه، اين طرح تا امروز اجرا شده و فاز جديد آن با اصرار مسوولان اجرايي و نمايندگان مجلس سمنان، در جنگل هاي باستاني و ارزشمند منطقه از ديروز كليد خورده است.
كارشناسان تاكيد مي كنند كه اجراي اين طرح موجب بروز تنش هاي سياسي-امنيتي در دو استان گلستان و سمنان طي آينده اي بسيار كوتاه خواهد شد و مشكلات بسياري را براي مردم پيش خواهد آورد، اما مسوولان اجرايي سمنان، با اين توجيه كه بخش زيادي از طرح فوق اجرايي شده بر ادامه آن پافشاري مي كنند. هر چند مديركل منابع طبيعي سمنان به «اعتماد» مي گويد كه تمام تلاشش را براي به حداقل رساندن تعداد درختان در معرض پاكتراشي و ديگر خسارت ها خواهد كرد: اما فعالان محيط زيست هشدار مي دهند كه چه تضميني براي كاهش اين خسارت ها و چه اصراري براي ادامه يك طرح مخرب محيط زيستي وجود دارد؟
تخريب جنگل هاي بكر منطقه
عضو شوراي مركزي ستاد مردمي حفاظت از طبيعت شاهرود درباره اثرات مخرب ادامه اين طرح به «اعتماد» گفت: «طرح انتقال آب از چشمه هاي قطري كه نزديك به يك دهه است آغاز شده و از اساس مخرب محيط زيست و پوشش گياهي و جانوري منطقه است اكنون به مرحله اي رسيده كه انبوه ترين و بكرترين قسمت هاي جنگل ابر را مورد تخريب جدي قرار مي دهد. اين در حالي است كه بر اساس طرح هاي مطالعاتي پروژه فوق، پيمانكار ملزم شده بود كه به هيچ عنوان از ماشين آلات سنگين براي اين پروژه استفاده نكند و در صورت لزوم، كانال را با استفاده از نيروي انساني حفر كنند كه متاسفانه آن را نقض كرده اند.»
حنيف رضا گلزار در ادامه گفت: «يك گزينه پيشنهادي ديگر اين بود كه انتقال و نصب لوله ها به صورت هوايي انجام شود تا به درختان و خاك منطقه آسيبي وارد نكند كه اكنون در عمل اتفاق ديگري در شرف وقوع بوده و ما شاهد استقرار يك دستگاه بيل مكانيكي و بيل بكهو در منطقه و آغاز تخريب پوشش گياهي هستيم.»
اين فعال محيط زيست هشدار داد كه اين پروژه علاوه بر قطع درخت، باعث شوري آب رودخانه زرين گل شده و پوشش گياهي اطراف اين رودخانه از جمله ذخيره گاه سرخداري گلستان را مورد تهديد جدي قرار مي دهد.
گلزار كه كارشناس ارشد خاكشناسي است همچنين تاكيد كرد: « فرسايش خاك حاصلخيز جنگلي يكي ديگر از تهديدهاي جدي اين طرح است: به گونه اي كه عمليات جاده سازي مي تواند باعث از دست رفتن ٢٠ هزارتن خاك در هر كيلومتر جاده جنگلي بشود.»
منابع طبيعي: اجرا با حداقل آسيب
مديركل منابع طبيعي استان سمنان در پاسخ به اين سوال «اعتماد» كه چگونه به اين عمليات مجوز اجرا داده شده مي گويد: «اين عملياتي است كه ٤٨ كيلومترش انجام شده و در حدود ٢٥ كيلومتر باقي مانده است و براي آن تا امروز ٢٥ ميليارد تومان هزينه شده است. بر اين اساس آيا مي توانيم آن را نيمه كاره به حال خود رها كنيم؟»
علي نقي حيدريان در ادامه تاكيد كرد كه تمام تلاش خود را مي كند تا درختان كمتري قطع شوند: اما نمي تواند قول بدهد كه هيچ درختي قطع نشود. او گفت: «اگر عمليات لوله گذاري با مانور بيشتري انجام گيرد مي توانيم قطع درختان را به حداقل برسانيم.»
حيدريان در پاسخ به هشدار فعالان استان گفت: «منابع طبيعي اجازه ورود دستگاه هاي بزرگي چون لودر، بولدوزر، گريدر را به مجري نخواهد داد و فقط دستگاه بيل مكانيكي و بكهو وارد جنگل شده اند.» او به طرفداران محيط زيست اطمينان داد كه تا امروز صبح كه ١٤٠ متر از عمليات انجام شده حتي يك درخت نيز قطع نشده است. مديركل منابع طبيعي سمنان در پاسخ به اين سوال «اعتماد» كه چگونه مي توان خسارت ٣٢٠ اصله درخت جنگلي را جبران كرد، گفت: «طبق تفاهمنامه با پيمانكار مقرر شده كه در ازاي درختان قطع شده ٢٠ هكتار جنگلكاري صورت بگيرد و ما قدم به قدم نظارت مي كنيم تا خسارت ها به حداقل برسد.»
گلستان بي آب و تنش هاي سياسي-امنيتي
كافي است كلمه «وضعيت آب گلستان» را در موتور جست وجوي گوگل سرچ كنيد تا سياهه اي از هشدارها و آمارهاي تكاندهنده كم آبي، تنش آبي و خشكسالي روي صفحه رايانه تان ظاهر شود. همين چندي پيش مديرعامل شركت آب منطقه اي گلستان در جمع خبرنگاران گفت كه استان گلستان هم اكنون چهارمين استان داراي تنش آبي پس از فارس، بوشهر و هرمزگان است. اين خشكسالي مربوط به امسال يا دو سه سال گذشته نبوده و بيش از يك دهه است كه آغاز شده است. به گونه اي كه امروز جيره بندي آب در شهرهاي گلستان و حتي مركز استان به يك شيوه معمول براي شهروندان تبديل شده است. با اين همه اجراي اين طرح و اصرار بر تكميل آن عجيب به نظر مي رسد و نشانگر وجود دست هاي پنهان با قدرت لابي بالادر تصويب و اجراي اين طرح دارد.
يك عضو هيات علمي دانشگاه درباره آسيب اين پروژه به «اعتماد» گفت: «فلسفه طرح هاي انتقال آب براي حل مشكلات مناطق كم آب تر، انتقال آب از يك منطقه پرآب است كه با وضعيت كنوني گلستان كه ١٠ سال است با خشكسالي دست به گريبان است عجيب و غيرمنطقي است و حتي توجيه اقتصادي نيز ندارد: ضمن اينكه بر اساس آمارها، دبي چشمه ها و حجم آب حوزه هاي هيدرولوژيك منطقه مبدا در گلستان، نسبت به سال هاي گذشته افت جدي داشته است.»
مزدك دربيكي تاكيد كرد: «نكته ديگري كه بايد به آن توجه شود اين است كه مطالعات اوليه اين پروژه در سال ١٣٨١ انجام شده كه قطعا حجم آب آنجا نسبت به امروز تغييرات جدي داشته است. به نظر مي رسد اصرار بر ادامه اين پروژه مي تواند خطرناك تر از هدر رفتن بودجه آن تا امروز باشد: چرا كه با وضعيت كنوني بحران آب استان گلستان، اثرات اقتصادي-اجتماعي- فرهنگي –سياسي بسيار جدي خواهد داشت و تنش هاي سياسي-امنيتي را براي دو استان، مخصوصا گلستان ايجاد خواهد كرد و اگر مي خواهيم تا ٥ سال آينده اين تنش ها را در دو استان نداشته باشيم بايد طرح فوق را متوقف كنيم.»
او گفت: «اينكه بودجه اي را تا اينجا هزينه كرده ايم دليلي براي ادامه دادن يك طرح مخرب نيست، چراكه باز ناگزيريم مانند درياچه اروميه در آينده اي نزديك ميلياردها تومان براي حل بحران هاي پيش آمده در اثر اجراي آن طرح هزينه كرد و تازه بحران نيز حل نخواهد شد.»
اين پژوهشگر محيط زيست هشدار داد: «ما در اين گونه طرح ها با يك اثر محلي و برگشت پذير مواجه نيستيم: بلكه اثرات اينها بلندمدت، استراتژيك و برگشت ناپذير است كه مي تواند جغرافياي طبيعي و انساني منطقه را تحت تاثير قرار داده و آثار مهمي بر پوشش گياهي و زندگي جانوري منطقه بگذارد.»
دربيكي گفت: «پيامدهاي انساني اين طرح بسيار بيشتر از آسيب هاي آن در حوزه منابع طبيعي است و چنين طرح هايي نه از نظر اقتصادي توجيه دارند، نه به لحاظ فني، نه محيط زيستي و نه اجتماعي و تاثير آنها بر ساختار جوامع انساني بسيار جدي و مخرب است.»
او گفت: «از نظر حقوقي نيز طرح فوق داراي چالش جدي است، چرا كه مشاور طرح، در صفحات متعددي بر مخرب بودن آن تاكيد كرده و در نهايت آن را تاييد نكرده است و من متعجبم كه اين طرح چرا و چگونه اجرايي شده است؟»
منبع: اعتماد / الهه موسوی
http://www.magiran.com/ppdf/nppdf/3291/p0329133180131.pdf